Cinsel terapi, konusunda eğitim almış, uzman ve deneyimli psikologlar ya da psikiyatristler tarafından uygulanmakta olan bir tür bilişsel davranışçı terapi çeşididir. Bir cinsel işlev bozukluğunun tedavisine yönelik olarak uygulanabileceği gibi, cinsel hayatında sorun yaşayan, cinsel hayatını daha haz verici ve tatminkar yapmak isteyen, eşiyle cinsel uyumsuzluğu olduğunu düşünen kişilere veya çiftlere uygulanabilmektedir. Daha iyi bir cinsel yaşam için bireylerin duygusal, ilişkisel ve davranışsal sorunlarına odaklanıldığı aynı zamanda da ruh ve beden sağlıklarının korunması ve geliştirilmesine yardımcı yöntem ve teknikleri içeren bir terapi metodudur.
Cinsel terapist kimdir, özellikleri nedir?
Ruh sağlığı alanında en az lisans düzeyinde akademik bir disiplinden geçmiş, cinsel terapi alanında yapılandırılmış eğitim ve süpervizyon almış, alanda vaka çalışmaları yapmış psikolog veya psikiyatristleri tanımlar. Cinsel terapi hizmeti için başvurmak isteyen birey veya çiftlerin kendini terapist olarak tanıtanların uzmanlığından emin olmaları gerekmektedir. Cinsel terapistlerin bu hizmeti verebilecek donanıma sahip olması gerekliliği kadar önemli bir başka konu da terapistin açık görüşlü, cinselliğe olumlu ve tarafsız bakan, yargılamayan, esnek ve hoşgörülü tutum sergilemesidir. Kendi meslek grubunun etik kurallarına bağlı olan cinsel terapistler danışanlarının gizlilik ve mahremiyetine önem verir ve onları utandıracak veya suçlayacak bir tutum içerisine girmezler.
Cinsel terapistler, psikoterapi yapma becerisine sahip olmanın yanı sıra cinsel anatomi, güvenli seks, doğum kontrol yöntemleri, cinsel şiddet ve danışan hakları gibi konularda da bilgi sahibi olmalıdırlar.
Kimler cinsel terapi için başvurabilir?
Herhangi bir cinsel sorunu olduğunu düşünen ya da spesifik bir cinsel işlev bozukluğu olan birey ya da çiftler cinsel terapi için başvurabilirler.
Cinsel sorunlar psikolojik ya da fiziksel kökenli olabilir. Cinsel terapi sadece psikolojik kökenli cinsel sorunların çözümünde etkili olduğu için sorunun nedeni tedaviyi hangi uzmanın yapacağını belirlemesi açısından önemlidir. Fiziksel kökenli durumlarda ilaç veya başka türden tıbbi yönteme ihtiyaç duyulabilmektedir. Bu sebeple cinsel terapi için başvuru yapan birey veya çiftlerden mutlaka bir jinekolojik ve/veya ürolojik muayene yaptırması talep edilir. Cinsel terapiden en verimli sonuç alınabilmesi için muayene eden doktorun sorunun kaynağının psikolojik olduğunu teyid etmesi önceliklidir.
İnsan cinselliği bio-psiko-sosyal bir olgudur. Cinsellik sadece bedenen yaşanan bir fiziksel aktivite değildir. Bu sebeple de sadece cinsel organlar ve üreme işlevi üzerinden değerlendirmek cinsellik algısını sınırlandırmak anlamına gelir. Sağlıklı bir beden, cinsel sağlık açısından gerekli altyapıyı sağlaması açısından önemlidir. Ancak bununla beraber cinselliğin nasıl yaşanacağı, kiminle yaşanacağı, ne zaman, nerde ve nasıl olacağını, nasıl uyarılıp, nasıl doyuma ulaşılacağını belirleyen psikolojimizdir. Unutulmamalıdır ki en önemli cinsel organ beynimizdir. Dolayısıyla cinsel tepkiler; duygu ve düşüncelerden, psikolojik iyi oluşumuzdan, stres düzeyimizden, sosyal koşullardan, geçmiş deneyimlerden ve partner ilişkisinden etkilenir. Bununla beraber kişinin yetiştiği ve içinde yaşadığı aile, yakın çevre, gelenekler, dini inançlar, ahlaki tutumlar da cinsel tavrımızın en önemli yordayıcısıdırlar. Sosyal anlamda yetiştiğimiz çevre veya yaşam deneyimlerimiz açısından eğer cinsellikle ilgili olumsuz öğretilerimiz, mitlerimiz, engellenmelerimiz, yasaklarımız varsa tüm bu birikimler zaman içerisinde cinsel sorunlara yol açabilir. Etkili bir cinsel terapi cinsellikle ilgili bir tutum değişikliği sağlayarak daha tatminkar deneyimler yaşanmasını mümkün kılabilir.
Cinsel terapiye başvurmak için illa ki cinsellikle ilgili bir sorun yaşamaya da gerek yoktur. Bireyler veya çiftler cinsel hayatlarını daha iyileştirmek, daha tatminkar yapmak ya da daha haz verici deneyimler yaşamak için de terapiye başvurabilirler.
Aktif bir cinsel partneri olanlar terapiye çift olarak katıldığı takdirde süreçte başarı oranı daha yüksek olacaktır ancak terapiye istendiği takdirde bireysel olarak katılım da mümkündür.
Cinsel terapiye başvurmak için bireylerin veya çiftlerin aktif bir cinsel yaşantıların olması da gerekmemektedir. Planlanan bir ilişki ya da evlilik öncesi danışmanlık hizmeti almak için de başvurulabilir.
Cinsel sorunlar nasıl tedavi edilir?
Cinsel terapi, semptomları yok etmeyi hedefleyen kısa, sınırlı zamanda gerçekleştirilen ve yönlendirici bir konuşma terapisidir. Terapi odasında danışanların yaşadığı sorunlar, bunların yarattığı duygular ve hisler ifade edilir. Ayrıntılı bir aile öyküsü, ilişki geçmişi ve cinsel öykü alınır, danışanın varsa cinsel mitleri (cinsellikle ilgili doğru bilinen yanlışlar) değerlendirilir. Sorunun oluşmasına kaynaklık eden nedenler araştırılırken , sistemli şekilde basamaklandırılarak durumun kişilerde yarattığı kaygı giderilmeye çalışılır. Sorunun giderilmesine yönelik olarak uygulanabilecek bir takım uygulamalar ve egzersizler ev ödevi şeklinde danışanlara verilir ve kişilerin kendi mahreminde uyguladıkları egzersizlerle ilgili olarak geri bildirimler bir sonraki seanslarda sözlü olarak alınır. Kişinin yaşadığı cinsel sorunla ilgili geçmiş çözüm deneyimleri, eğer bir çift ilişkisi varsa cinsel sorunun bu ilişkide yarattığı sıkıntılar ele alınır. Başarılı bir cinsel terapinin anahtarı iyi ve olumlu bir çift ilişkisidir. Bu sebeple duygusal yakınlığı olmayan çiftlere cinsel terapi uygulamak çok iyi sonuçlar vermez. Cinsellikle ilgili hatalı öğrenmelerin doğru tutum ve davranışlarla yer değiştirmesi ve düzeltilmesini hedef aldığından cinsel terapi bir tür ‘yeniden öğrenme’ olarak da tanımlanabilir.
Cinsel terapide etik kurallar nelerdir?
• Cinsel terapiler, psikoterapi oturumlarıdır ve psikolog ofisleri, doktor muayenehanesi veya hastanelerde yapılır.
• Her iki partnerle de ayrı ayrı görüşülerek bireysel, ilişkisel ve cinsel öykü alınır ve gizlilik esasına uyulur.
• Sorunun alanları belirlendikten sonra tedavi hedefleri danışanla beraber saptanır. Görüşmenin sıklığı, süresi, ücreti, temel ilkeleri belirlenir.
• Cinsel bölge anatomisi, fizyolojisi, cinsel yanıtların işleyişi, cinsel mitler, cinsellik kavramı anlatılır. Ev ödevleri eşliğinde terapi uygulanır.
• Bedensel incelemeler için yetkili bir jinekoloji ve üroloji uzmanına yönlendirilir.
• Her tür cinsel içerikli temas yasaktır. Terapistin yanında ya da mekanında cinsel ilişki kurulmaz. Bu durum tıp ahlakına uygun değildir.
• Cinsel terapi sadece karşılıklı konuşma, resim, video veya grafik üzerinden ilerleyen eğitsel de bir süreçtir.
Cinsel terapi ile tedavi edilen cinsel sorunlar nelerdir?
• Vajinismus
• Disparoni (ağrılı cinsel ilişki)
• Erektil disfonksiyon (ereksiyon problemleri)
• Cinsel isteksizlik
• Orgazm sorunları
• Evlilik öncesi cinsel danışma