Flört terimi hayatımızdaki romantik ya da cinsel partnerler için kullanılan çok sevdiğim bir kelimedir. Günümüzde kullanım sıklığı belki biraz azalmış olsa da içerisinde evlilik içermeyen birlikteliktelikleri tanımlamak için güzel bir çatı kavram olduğunu düşünüyorum. Aslında kişiye kendini iyi ve değerli hissettiren, ilişkilere dair pek çok kazanımı olan tatlı bir tabir olmasına karşın, meselenin çok da hoş olmayan başka boyutuna odaklanmak için kaleme aldım bu yazıyı. Şiddet hayatın her alanında olduğu gibi flört ilişkilerinde de sıklıkla karşımıza çıkıyor. Peki flört şiddeti neler içerir, kimler uygular, şiddete uğradığımı (veya çevremdekilerin şiddete maruz kaldığını) nasıl anlarım ve tabi ki nasıl korunurum sorularını elimden geldiği kadar cevaplamaya çalışıcam.
Şiddet bir güç eylemi olduğu için ilişki içerisinde o konuyla alakalı kendini güçlü hisseden herkesin kullanabildiği bir enstrüman. Kimler şiddete başvurur sorusunun cevabı bir kaç satıra sığmayacak kadar uzun ve karmaşık olabilir ama en kısa tabiriyle şiddeti kullananlar çoğunlukla şiddete maruz kalmış veya tanık olmuş kişilerdir. Yani bilmediğimiz ve öğrenmediğimiz birşeyin uygulayıcısı olmak zor. Ama şiddet eylemlerinin hayatımızdaki yaygınlığına bakarsak, büyük oranda maruz kalmışlığımızdan söz edebiliriz. Yani en basit tabiriyle televizyonda izlediğimiz filmlerin sevişme ve öpüşme sahnelerini sansürleme hassasiyetimizi şiddet, kavga, öldürme ve vahşet sahneleri için de göstersek belki de en romantik ilişkilerimize bu kadar şiddeti katmamış olurduk, kim bilir…
Yapılan çalışma ve araştırmalar flört şiddetine kadınların daha fazla maruz kaldığı yönünde. Kadınların %30’u, erkeklerin %15’i, 18 yaşından önce flört şiddetine maruz kalıyor. Yani küçük yaşta maruz kalmanın oranı fazla ama kişide bıraktığı etki şüphesiz çok daha büyük.
Çoğunlukla şiddeti fiziksel bir eylem olarak algılayanların sayısı fazla ama gelin şiddet eylemi tanımının içine daha başka neler giriyor bakalım.
- Fiziksel şiddet: Partnerin bedenine kasıtlı olarak fiziksel zarar vermek olarak tanımlayabiliriz. Partnerin canının acıyıp acımaması veya bedeninde iz bırakıp bırakmaması farketmeksizin her türlü fiziksel müdahaleyi bu guruba sokabiliriz.
- Tekmelemek, tokatlamak, yumruklamak, itmek, sıkmak, saç çekmek, bir şey fırlatmak, engellemek amaçlı tutmak gibi pek çok eylemi bu guruba sokabiliriz.
- Psikolojik şiddet: Korku uyandıracak, kendine güveni veya saygıyı zedeleyecek şekilde konuşmak ve davranmak psikolojik şiddetin ifadeleri. Genellikle görmezden gelinen veya fiziksel bir müdahaleyi içermediğinden önemsenmeyen bu tür konuşma ve davranışlar düşünülenin aksine kişinin öz-güven ve öz-saygısını düşürür ve ciddi ruhsal hasara yol açar.
- Utandırmak, alay etmek / isim takmak, tehdit etmek, söylenti yaymak, aşağılamak / eleştirmek, bağırmak / hakaret etmek / küfür etmek, suçlu hissettirmek, manipüle etmek, kıskançlık bu grupta yer alır.
- Sosyal şiddet: Partnerin sosyal ilişkilerini kısıtlaması, kontrol etmesi, izole etmesi gibi davranışları içerir. Gerek sosyal medyada gerekse sosyal ilişkileri içerisinde kendinin gösterir.
- Başkalarıyla görüşme, buluşma, konuşmaya izin vermemek, sosyal medya hesaplarında takip etme veya mesajlaşmayı engellemek, kısıtlamak içerir.
- Dijital şiddet: Teknolojik araçları ve uygulamaları kullanarak partneri kontrol etme, kısıtlama ve tehdit etme gibi durumları ifade eder.
- Telefon kurcalama, şifre paylaşmak, takip uygulaması yüklemek gibi…
- Israrlı takip (stalking): Stalk kavramı günümüzde sadece sanal ortamlarda kullanılan bir ifade olarak algılansa da, gerçek hayatta da ısrarlı takip bir şiddet türüdür.
- Sürekli izlemek / takip etmek, aramak / mesaj / mail atmak, eve / iş yerine gelmek, sık takılınan yerlerde karşısına çıkmak, konum paylaşma baskısı yapmak, konum paylaşan uygulamalar üzerinden gidilen yerleri takip etmek, güvensiz hissettirmek amaçlı da olsa korkutmak / gözdağı vermek / tehdit etmek davranışları sayılabilir.
- Cinsel şiddet: Cinsel içerikli taleplerde bulunmak ve “hayır” cevabını kabul etmemek de önemli bir şiddet türüdür. Kişinin bir cinsel aktiviteye katılma isteğine kendinden başka kimse müdahale etmemeli ve zorlanmamalıdır. Özellikle ikili ilişkilerde cinsellik konusunda her iki tarafın onay ve rıza göstermesi çok önemlidir. Kişiler bu onay ve rıza göstermek durumunda kendilerini baskı altında hissetmemelidirler. En önemli kısmı da bir kere onay verdiğimiz bir aktiviteye daha sonradan hayır diyebilme özgürlüğüne sahip hissetmektir. Partnerimize bir kere onay vermemiz bu konuda ona sonsuz bir hak sağlamayacaktır.
- Cinsel bir eylem için baskı kurmak / zorlamak / tehdit etmek / aşağılamak, istenilen cinsel aktiviteye katılmadığı için alay etmek, hakaret etmek veya ayrılma ile tehdit etmek, kişinin cinsel aktivitesini kontrol etmesinin engellemek, “hayır” cevabını kabul etmeyip kişiyi zorlamak, madde veya alkol etkisi altındayken yakınlaşmaya çalışmak da şiddetin çeşitlerindendir.
Flört şiddetinin belirtileri;
Etrafımızdakilerin ya da çocuğumuzun flört şiddetine maruz kalıp kalmadıkları ile ilgili şüphelerimiz varsa belirli durumların varlığını kontrol edebiliriz. Son zamanlarda stresli ve gergin olarak gözlemliyorsak, sigara/alkol/madde kullanımı varsa, vücudunun çeşitli yerlerinde yaralanma veya şüpheli izler gözlemliyorsak, yeme bozukluklarına (iştahta çok artış, çok az yemek yeme, tıkınırcasına yemek yeme, kendini kusturma, sadece tatlı gibi belli çeşit gıda tüketme gibi) rastlıyorsak, özgüveninde belirgin bir azalma varsa, sürekli kaygılı, gergin, sinirli veya depresif ruh hali içerindeyse, intihar düşüncesi ya da girişimi olmuşsa, kronik gastrointestinal sorunlar yaşamaya başlamışsa, travma sonrası stres belirtileri (uyku bozuklukları veya kabus görme gibi) yaşıyorsa flört şiddetine dair ipuçları olabilir.
Ebeveynler için:
Çocuklarımızı flört şiddetinden korumak için alabileceğimiz bazı önlemlerden de bahsetmek faydalı olacaktır.
- Öncelikli olarak çocuklarımızla açık iletişim kurmanın önemini belirterek başlayalım. Küçük yaşlardan itibaren merak ettikleri sorular, yaşadıkları sorunlar ve zorluklar açısından ebeveyn olarak en birinci kaynak olmaya dikkat etmek önemlidir. Bizimle paylaştıkları her durumda onlara sorgulayıcı, eleştirel, yargılayıcı, suçlayıcı ve cezalandırıcı bir tutumda yaklaşıyor olmamız çocuklarımızın açık iletişim kurmasının önünde bir engel oluşturacaktır. Anlatacaklarının ebeveynleri tarafından kabul ve onay görmeyeceğini düşündükleri zaman bizlerden gizlemeyi ve sıkıntılarını paylaşmamayı tercih edebilecekleri unutulmamalıdır.
- Erken yaşlardan itibaren çocuklarımıza cinsel eğitim ve mahremiyet eğitimini vermiş olmak onları olası istismarlardan korumanın en etkili yoludur. Her zaman yanlarında olup onları koruma ve güvence altında tutma ihtimalimiz olmadığı için, kötü bakışı, kötü sözü, kötü dokunuşu, kötü niyetli kişileri iyisinden ayırt etmeyi öğretmiş olmak, kendi bedenleri üzerinde söz sahibi olduklarının bilincini vermek, kötü muamele karşısında yalnız ve çaresiz olmadıklarını, destek alabileceklerinin güvencesini hissettirmek son derece önemli koruma yöntemleridir.
- Cinsiyet ayırdetmeksizin çocuklarımızın flört ilişkilerini aileleriyle açıkça paylaşabiliyor olmasının kıymetli bir durum olduğu unutulmamalıdır. Özellikle kız çocuklarının flört ilişkilerinin toplum ve aile tarafından onaylanmaması durumu gizliliği beraberinde getirir. İlişkisini ailesinden ve çevresinden gizleyen kız çocukları flört şiddeti açısından daha fazla risk grubundadır. İlişkisini gizliyor olması pek çok durumda partnerin tehdit olarak kullandığı bir unsur olarak karşımıza çıkar. “Benden ayrılırsan ilişkimizi herkese söylerim”, “İstediğimi yapmazsan ailene herşeyi anlatırım”, “Bana karşı gelirsen seni herkese rezil /ifşa ederim” gibi tehditlerin yaşanmaması için flört ilişkilerinin kabulu ve onayı oldukça önemlidir.
Gençler için: 6 ölçüt
- Kişi canı istediği türde ilişkiye girmeli
- Kişi istediği türde uyaran almalı, istemediğini söyleyebilmelidir.
- Kişi ilişkiyi düşünmek ya da kaygılanmak yerine ilişkiye iştirak edebilmelidir. Hiç bir koşulda kendini mecbur hissetmemeli, baskı altına alınmamalıdır.
- Kişi istediği zaman bir aktiviteyi başlatma, bitirme ve reddetme hakkına sahiptir.
- İstemediği veya rahatsız olduğu her aşamada aktiviteyi sonlandırabilmeli. (bir kere onay vermek her zaman onay anlamına gelmez.) (burada duramazsın, geri dönüşü yok vs.)
- Her hangi bir cinsel aktivite için uygun yer, uygun zaman, uygun partner kararı özgürce verilebilmelidir.
Flört şiddetinden korunma yolları;
- Tanınmayan kişilerle romantik ilişkile kurarken dikkat edilmeli. (tek gecelik ilişkiler, digital uygulama ile tanışmalar vs.)
- Yeni tanışılan bir kişiyle önce başkalarının da olduğu ortamlarda buluşmak.
- Nereye gidileceği, ne zaman dönüleceği üçüncü bir kişiye bildirilmeli. Belki bir arkadaşla anlaşılıp randevu sırasında kontrol etmesi istenebilir.
- Buluşmaya mümkünse kendi imkanlarıyla gidilmeli, olumsuz bir durumda kişi rahatça dönebilmek için en azından yanında nakit para bulundurmalı.
- İlk buluşmada yalnız olmak yerine halka açık yerler tercih edilmeli.
- ilk buluşmada alkol alamaya dikkat edilmeli.
- İstenmeyen bir durum olursa “hayır” denilebilmeli.
Bireyler mutlaka bu olgular konusunda bilgilendirilmeli.
İhtiyaç halinde;
- Polis
- Jandarma
- Alo 183 (Kadın, çocuk, aile danışma hattı)
- Mor çatı
- KADES uygulaması (Emniyet kadın destek)
- Maruz kaldıysa psikolog / psikiyatr desteği almak.
Şiddet uygulayan partnerin değişeceğine ve düzeleceğine inanmak, olanları yok saymak, kabullenip ilişkiye devam etmek durumu daha da zorlaştırır.