Günümüzde yaygınlığı oldukça artış göstermiş olan panik atak rahatsızlığı, bir anksiyete (kaygı) bozukluğu olup, kişilerin yaşam kalitesini düşürerek, sosyal – işlev bozukluğa yol açması açısından tedavisi önem kazanmaktadır. Kişinin herhangi bir duruma bağlı olmaksızın yaşadığı ataklar ve bu atakların tekrarlanması ile ilgili beklenti endişesi ile karakterize bir tablosu vardır.
Panik atak esnasında nefes alamama, kalp çarpıntısı, göğüs sıkışması, göğüs bölgesinde ağrı veya batma hissi, boğulma hissi, karın ağrısı, mide bulantısı, baş dönmesi, bayılma hissi, aşırı terleme, aşırı huzursuzluk, dikkat dağınıklığı, odaklanamama durumu, bulanık görme,kas gerginliği (kasılma), kalp krizi geçirme, delirme, kontrolü kaybetme ve ölüm korkusu ve endişesi gözlemlenen başlıca semptomlardır. Fiziksel belirtilerin eşlik ettiği yoğun bir uyarılma hali kişiyi ataklar sırasında adeta ele geçirir.
Panik atak bozukluğunun tedavisi atakların şiddetine göre ilaç kullanımının eşlik ettiği psikoterapi yöntemidir. Kişinin ataklarının şiddetini ve sıklığını azaltmak için ilaç tedavisi desteği almak her zaman tek başına yeterli olmaz. Kişinin panik atak veya anksiyete bozukluklarına yol açan geçmiş travmatik deneyim ve yaşam olaylarının psikoterapi yöntemiyle sağaltımı, bu sorunun kalıcı olarak ortadan kalkması konusunda önemlidir. Özellikle EMDR terapi travmatik yaşam olaylarının yol açtığı bu aşırı kaygı durumunun tedavisinde oldukça başarılı bir psikoterapi yöntemidir.
Psikoterapi ve ilaç kombinasyonunun yanı sıra ataklar esnasında kullanılabilecek birkaç müdahaleden de bahsetmek isterim.
- Panik atak tablosunu başlatan çoğunlukla travmalarımızın tetiklenmesi durumudur ki bu tetikleyicilerimizi her zaman net bir şekilde fark etmeyebiliriz. Atakların başlangıcını hissettiğimizde bulunduğumuz ortamda muhtemel tetikleyicilerimizin olduğunu varsayarsak ortamı değiştirmek, uzaklaşmak faydalı olabilir.
- Aşırı uyarılmışlığın etkisini azaltmak için düzenli spor ve egzersizi hayatımıza sokmak faydalıdır. Aynı şekilde atak sırasında açık havaya çıkıp yürüyüş yapmak rahatlatır çünkü parasempatik sistem denilen vücudun yavaşlatıcı sistemi egzersiz ile birlikte harekete geçer.
- Panik atan sorunu yaşayan kişilerin düzenli nefes ve gevşeme egzersizi yapmaları da bir başka öneridir. Ancak şiddetli bir atak sırasında nefes egzersizi yapmak çok mümkün olmayacağı için nefesi düzenlemek amaçlı yapılabileceklerin başında kese kağıdı içine nefes alıp vermek gelebilir. Karbondioksit solunumu bir süre sonra kalp hızınızı yavaşlatacaktır. Sayıyla nefes alıp vermek de kullanabileceğiniz başka bir yöntem olabilir. Nefesinizi alırken içinizden sayın ve iki katı sayıda nefesinizi geri verin. Sandalyede otururken başınızı aşağı doğru eğerek nefes almak da bir başka kullanabileceğiniz yöntem olabilir.
- Yoğun anksiyete ve panik atak kişiyi çoğunlukla dış dünyadan kopartarak yaşadığı yoğun uyarılma durumuna odaklanmasına sebep olur. Kişi kendine ve dış dünyaya yabancılaşır. Dolayısıyla ataklarla baş etmenin en güzel yollarından birisi dikkatimizi yaşadıklarımızdan uzaklaştırmaktır. Bu sorunu yaşıyorsanız çevrenizdekileri bilgilendirerek ataklar sırasında dikkatinizi dağıtan konuşmalar yapmalarını isteyebilirsiniz. Tek başınıza atak geçiriyorsanız tv, müzik vs. açarak farklı uyarıcılar sağlamaya çalışın.
- Dış duyulara kendini kapatmış zihni anksiyete durumundan uzaklaştırmak için beden duyumlarınıza odaklanmak oldukça başarılı başka bir yöntemdir. Sizi atak durumundan en hızlı uzaklaştıracak beden hissi ürpermedir. Soğuk havaya çıkmak, soğuk duşa girmek veya ensenize buz koymak gibi yöntemleri deneyebilirsiniz.
- Beden duyumu yaratmak için kendi kendimizi kaşımak ve cimciklemek işe yarayacağı gibi etrafınızda birisi varsa size sıkıca sarılmasını isteyebilirsiniz. Sarılma oksitosin hormonu salınımını arttıracağı için nabzınızı ve kalp atışlarınızı da düzene sokacaktır. Hiç kimse yoksa sarılmak için bir yastık da kullanabilirsiniz.
- Topraklama (grounding) denilen bir teknik de işinize yarayabilir. 5-4-3-2-1 tekniği diye de bilinir. Atak esnasında zihni istem dışı olarak yaşanan kaygı duygusuna odaklanır. Bu yoğunluğu azaltmayı ve kontrol altına almayı hedefleyen bu teknikte beş duyumuz aracılığıyla çevre ve beden farkındalığımızı arttırarak ve içinde bulunduğumuz ana getirir.
5 tane gördüğünüz şeyi sayın
4 tane dokunduğunuz nesneyi sayın
3 tane duyduğunuz sesi farkedin
2 tane aldığınız kokuyu sayın
1 tane tadını aldığınız şeyi belirleyin yoksa en son yediğiniz şeyin tadına konsantre olun.
Başka bir topraklama tekniği de çevrenizde kırmızı renkli 5 tane obje bulun ve sayın sonra bunu başka renklerle de tekrarlayabilirsiniz.
Unutmayın panik atak tedavi edilebilir bir rahatsızlıktır. Kendi kendinize baş edemediğinizi düşündüğünüz durumlarda lütfen bir uzman desteğine başvurun.